آیا تابحال شنیده بودید که تاریخچه طراحی لوگو بسیار گسترده است و مختص به جهان مدرن و امروزی نیست؟ آیا می‌دانستید انسانها از دیرباز و از پیش از میلاد مسیح به معرفی خود به واسطه استفاده از اشکال و فرم های متنوع, علاقه‌مند بودند؟

در تاریخچه طراحی لوگو, از مهر های مصری تا لوح های سومری؛ از هیروگلیف های شرقی تا نشان های قومیتی در قرون وسطی, همه و همه نشان دهده‌ی نیاز انکار نشدنی انسان به یک زبان تصویری خلاصه برای معرفی خود یا بیان اعتقادات و باورها هستند.

در ادامه قصد داریم شمارا با خلاصه‌ی تاریخچه طراحی لوگو, مسیر شگفت انگیز تکامل آن و اهداف نسل بشر در ساخت و طراحی لوگو یا چیزهای شبیه به آن, آشنا کنیم.

جهان باستان و تولد نخستین نشانه ها (از تمدن مصر تا یونانیان باستان)

حدود ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح, خط تصویری هیروگلیف در مصر باستان ابداع شد و مردم مصر را به نخستین مردمانی تبدیل کرد که از نماد ها استفاده می‌کردند؛ و البته که جای تعجب نیست چراکه مصریان به عنوان پیشرفته ترین تمدن در جهان باستان شناخته می‌شوند. سیستم نوشتاری آنها شامل تصاویری میشد نشان دهنده‌ی واژگان و یا رویدادها بودند (و این امر به طراحی کردن یک لوگو یا لوگوتایپ امروزی بی شباهت نیست!) علاوه بر این, آنها از رنگ های متنوع برای نمایش معانی مختلف استفاده می‌کردند و این مورد بر استادی آنان در هنر گرافیک و نقاشی صحه می‌گذارد.

البته، مصریان باستان تنها قومی نبودند که از تصاویر به عنوان نمادها و واژگان استفاده می‌کردند. حدود ۱۶۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، چینی ها نخستین کاراکتر های تصویری خود را خلق کردند و با استفاده از آنها، کلمات و اندیشه های خود را بیان می‌کردند.

همچنین یونانیان نوعی خط را توسعه داده بودند که در آن ۸۷ علامت هجایی و بیش از ۱۰۰ نماد اندیشه نگارانه که نشان دهنده‌‌ی اشیا یا کالاهای مختلف بودند، وجود داشت. همچنین شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه یونانی ها از نشانه های خطی خود برای شناسایی انسانها، علامت گذاری گاو ها و حتی مشخص کردن تولید کننده‌ی یک کالا استفاده می‌کردند.

همین قدم های کوچک اما شگفت آور بود که توسط اقوام باستانی برداشته شد تا نخستین جرقه های شکل گیری تاریخچه طراحی لوگو ایجاد شوند.

نشان های خانوادگی به مثابه لوگو (تایخچه طراحی لوگو در قرون وسطی)

در قرون میانه و در طبقه‌ی اشراف، خانواده های ثروتمند علاقه‌مند بودند تا با نماد های مختص به خود که با عنوان نشان خانوادگی (coat of arms) شناخته می‌شدند، خود را از دیگران متمایز کنند. این نشانه ها برای نمایش جایگاه اجتماعی و شناسایی اموال مورد استفاده قرار می‌گرفت.

این نشانه ها در ابتدا برای شناسایی شوالیه های احزاب مختلف در میدان مبارزه استفاده می‌شدند اما در قرن سیزدهم میلادی، اشراف به استفاده از آنها برای مشخض کردن هویت خود مشتاق شدند.

همچنین رخدادی جالب توجه که در قرون وسطی اتفاق افتاد، استفاده‌ی مغازه ها از نشان تصویری در تابلو های خود به دلیل بی سوادی مردم در آن برهه از تاریخ بود. مردم عامه در دوران قرن های میانه که از سواد خواندن و نوشتن برخوردار نبودند، با دیدن نشان تصویری هر مغازه در می‌یافتند که آن فروشگاه چه کالایی را به فروش می‌گذارد.

پیشرفت فناوری و تولد تبلیغات در عصر چاپ

به دنبال رخ دادن انقلاب صنعتی در قرن های ۱۷ و ۱۸ و پیشرفت چشمگیر صنعت و تکنولوژی، امکان چاپ رنگی در مقادیر زیاد تا اوایل قرن ۱۹ فراهم شد. به همین علت کسب و کارهای مختلف قادر بودند برچسب ها، پوستر ها و تبلیغات بصری چشمگیر و جذابی را برای چاپ بر روی محصولات خود ایجاد کنند.

در همین دوره از تاریخ، برخی از مشهور ترین لوگو های تجاری که به شکلی امروزی تر طراحی و استفاده می‌شدند، ساخته شده و به نمایش در آمدند. به سبب همین اتفاق، تاریخچه طراحی لوگو وارد برهه‌ی جدیدی شد. برای مثال، فرانک میسون رابینسون لوگوی کوکاکولا را در سال ۱۸۸۵ خلق کرد. همچنین لوگوی تصویری معروف به (دو اسب) که نشان دهنده‌ی کمپانی لوی اشتراوس و شرکا بوددر سال ۱۸۹۲ طراحی شد و طبق گزارش مجله‌ی تایم، باعث درخواست بیشتر مشتریان برای «آن شلوار با دو اسب» شد!

طراحی خلاقانه (تبلیغات و طراحی لوگو به مثابه هنر در قرن بیستم)

همزمان با معرفی فناوری چاپ رنگی، تبلیغات رایج شد. انقلاب صنعتی باعث شد تا برند سازی برای صاحبان کسب و کارها به یک ضرورت تبدیل شود. لوگو ها عمدتا تا اوایل قرن بیستم برای کمک به شناسایی و تشخیص یک برند توسط مردم یک جامعه مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در ادامه، به بررسی برخی از برند ها که با لوگوی خود در تاریخچه طراحی لوگو نامی از خود به جا گذاشته و تاریخ ساز شدند، می‌پردازیم.

وینر ورکستات (Wiener Werkstatte)

یک نمونه بی همتا از شکل دهی هویت سازمانی، یک شرکت تولیدی و بازاریابی به نام Wiener Werkstatte است. این شرکت در شهر وین و در سال ۱۹۰۳ تاسیس شد.

این نماد ها در هر چیزی که مربوط به شرکت بود، مانند فاکتور ها یا کاغذ بسته بندی استفاده شد. این طراحی دقیقا در زمانی انجام شد که عناصر بصری در ایجاد تصویر به منظور تبلیغات و در شهرت یک کسب و کار، بیش از هر زمان دیگری قدرمند شده اند.

آی بی ام (IBM)

بسیاری از تاریخ نگاران عرصه‌ی گرافیک، طراحی لوگوی IBM توسط پل رَند را نقطه عطفی در تاریخچه طراحی لوگو می‌دانند. این لوگو متشکل از یک چشم به جای حرف I و یک زنبور به جای حرف B است. (در حقیقت، طراح حروف انگلیسی را با سوژه های هم آوا با آنها جایگزین کرده است که نشان دهنده‌ی قوه‌ی خلاقه طراح است.)

بانک چِیس (Chase Bank)

لوگوی بانک چیس طراحی شده توسط تام گیزمار، از نخستین لوگوهای نمادین انتزاعی است که تا به امروز توسط یک شرکت آمریکایی مورد استفاده قرار گرفته است. هندسه و رنگ این لوگو، حس حرفه‌ای بودن، اعتماد به نفس، وحدت و وفاداری را به بیننده منتقل می‌کند.

آبجوسازی باس (Bass Brewery)

طراح این لوگوی مشهور و تاریخ ساز مشخص نیست؛ اما اکثر منابع تاریخی اذعان می‌کنند که ویلیام باس، موسس این شرکت از یک مثلث قرمز ساده برای شناسایی بشکه های خود در میان انبوه بشکه ها استفاده می‌کرد. این نشان در گذر زمان به نمادی از اعتماد و کیفیت در میان مردم بدل شد.

نوآوری ها در تاریخچه طراحی لوگو در عصر دیجیتال

از دهه‌ی ۱۹۷۰ به بعد، شرکت ها دریافتند که می‌توانند با کمک کامپیوتر، لوگو های متمایزی را خلق کنند. این رهیافت، برند سازی را وارد مرحله‌ی کاملا متفاوتی کرده و تاریخچه طراحی لوگو را دگرگون کرد.

در دهه‌ی ۱۹۹۰، افراد بسیاری در جهان به کامپیوتر های شخضی دسترسی داشتند و این مسئله باعث سهولت و کم هزینه شدن طراحی گرافیک شد. با ساخت و فراگیر شدن نرم افزار های InDesign و PhotoShop توسط Adobe در اوایل دهه ۲۰۰۰، ابزار های مدرن طراحی گرافیک دیجیتال به طور گسترده در دسترس عموم قرار گرفتند و هر کسب و کاری اعم از کوچک و بزرگ را قادر ساختند تا بدون نیاز به پرداخت هزینه به آژانس های تبلیغاتی گران قیمت، لوگو های خود را طراحی کنند.

در این دوره، به علل مختلف که می‌توان مهمترین آنها را اضافه شدن روز افزون و غیر قابل شمارش به تعداد لوگو های طراحی شده دانست، شرکت ها باید راه های خلاقانه‌ای را برای برجسته کردن لوگوی خود در میان انبوه لوگو ها می‎‌یافتند. در پی این تلاش ها، شبکه‌ی MTV برای نخستین بار ایده‌ی تغییر مداوم لوگو را مطرح کرد. این تصمیم باعث معرفی شدن این شبکه به عنوان سازمانی پویا شد. این نکته کاملا صحیح است که حفظ ثبات و اصالت برای یک کسب و کار مهم است اما برخی از برند ها به این نتیحه رسیده‌اند که به روزرسانی لوگوهای آنها برای انعکاس هویت در حال تحول آنها بسیار حائز اهمیت است.

قرن بیست و یکم (عصر برند سازی و تکمیل تاریخچه طراحی لوگو)

در این روزگار، شرکت ها دیگر صرفا بنگاه های ساده‌ای برای فروش کالا نیستند؛ بلکه برند هایی هستند که گویی ماموریت مشخضی را پیش گرفته‌اند و چشم انداز و هویت شخصی خود را دارند. برند ها شخصیت هایی هستند که با قلب جامعه سخن می‌گویند. به طور مثال، به پا کردن کفش های برند نایکی به یک مانیفست تبدیل شده است که نشان دهنده‌ی دستاورد های ورزشی، انگیزه و حرکتی بی وقفه رو به جلو است.

قرن بیست و یکم و تغییر مسیر از پیچیدگی به سادگی

قرن آخر از تاریخچه طراحی لوگو (قرن کنونی) قرنی پرکار برای طراحان گرافیک بود. همچنین زندگی روزمره ما در مقایسه با زندگانی نسل های پیشین، پر از جزئیات و پیچیده است. در همین شرایط، طراحان لوگو به این مسئله پی بردند که هرچقدر لوگوی یک کسب و کار ساده تر باشد، زودتر و آسان تر به خاطر سپرده می‌شوند. به همین خاطر رَویه‌ی طراحی لوگو از پیچیدگی به سمت سادگی تغییر جهت داد.

سخن پایانی

با تامل در تاریخچه طراحی لوگو در می‌یابیم که این نماد ها صرفا تصاویر محض نیستند؛ بلکه ابزار های قدرتمنی برای ارتباط با جوامع انسانی، ساخت هویت و برندسازی هستند. این تاریخچه، از هیروگلیف ها گرفته تا نشان های خانوادگی، از تابلو های میخانه ها گرفته تا لوگوهای مفهومی و مینیمال در قرن بیست و یکم، به ما اثبات می‌کند که لوگو ابزاری ضروری برای بشر در طول تاریخ بوده که با آن خودش و خدماتش را شناسایی می‌کرده و می‌کند. لوگو ها از آغاز فروتنانه‌شان در تمدن های باستانی تا حضور فراگیرشان در عصر دیجیتال، همچنان در حال شکل دهی به نحوه درک و تعامل ما با جهان اطراف هستند.

فراموش نکنید که پشت هر لوگو داستانی جذاب از منشا و تکامل آن کسب و کار نهفته است که ارزش ها، میراث و آرمان های آن را مجسم می‌کند. بنابراین، دفعه بعدی که با یک لوگو مواجه می‌شوید، لحظه‌ای مکث کنید و از هنر و تفکری که در خلق آن به کار رفته است، قدردانی کنید.

همچنین شما می‌توانید برای دیدن لوگو های طراحی شده توسط من و سفارش یک لوگوی جذاب برای کسب و کار خود، به صفحه نمونه کار های من مراجعه کنید.